Τα πρώτα θηλαστικά…

Πριν από εξήντα πέντε, έως εβδομήντα εκατομμύρια χρόνια, ένα νέο και μάλλον ασήμαντο είδος ζώου είδε το τέλος της μεγάλης εποχής των δεινοσαύρων. Κάθε παρατηρητής θα μπορούσε τότε να πει, ότι δεν φαινόταν να δίνει πολλές υποσχέσεις επιτυχίας στο παιχνίδι της εξέλιξης. Ήταν τα πρώτα θηλαστικά: μικρόσωμα, σκαρφάλωναν στα δέντρα, είχαν μεγάλη μύτη, έτρωγαν έντομα και δεν ήταν πολύ έξυπνα. Καθώς περνούσαν οι χιλιετηρίδες, αυτά τα πρωτόγονα θηλαστικά έπαιρναν διαφορετικούς δρόμους ανάπτυξης. Μερικά έγιναν φυτοφάγα ενώ άλλα προτιμούσαν να επικεντρωθούν σε μια δίαιτα με κρέας, όπως τα άλλα ζώα. Αυτά τα πρώτα θηλαστικά ήταν οι πρώτοι πρόγονοι της γάτας

Η εξέλιξη των κρεοδόντων
Τα πρώτα σαρκοφάγα θηλαστικά — που ονομάζονταν «κρεόδοντα» — είχαν μακριά σώματα, κοντά πόδια και πατούσες με νύχια. Αν και ο εγκέφαλος τους ήταν μικρός, κατάφεραν ν’ αναπτυχθούν ικανοποιητικά, ώστε να έχουν είκοσι τέσσερα δόντια για να σκοτώνουν και να μασούν. Ωστόσο, η σχετικά χαμηλή εξυπνάδα τους οδήγησε στη σταδιακή παρακμή και στην εξαφάνιση τους δέκα εκατομμύρια χρόνια πριν. Όμως, επέζησε μια ποικιλία τους, το miacid, το οποίο, αν και μικρό, ντροπαλό, κάτοικος των δασών, είχε ένα σημαντικό «άσσο στο μανίκι» για την επιβίωση του: έναν πολύ μεγαλύτερο εγκέφαλο. Καθώς περνούσε ο καιρός, όλα τα σύγχρονα σαρκοφάγα, συμπεριλαμβανομένων και των κυνοειδών (σκύλοι, λύκοι και αλεπούδες) και των viverid (mongus, genet και civet) προήλθαν από τα miacid. Είναι πιθανό ότι η οικογένεια της γάτας κατάγεται από τα αρχαία είδη civet.
Σαράντα εκατομμύρια χρόνια πριν εμφανίστηκε ένα ζώο που ήταν μισό civet, που ονομάστηκε προαίλουρος. Είχε μακριά πόδια και ουρά, αλλά — διαφορετικά από τις πραγματικές γάτες – ήταν πλατυπόδης (περπατούσε βάζοντας όλα τα κόκαλα του ποδιού ίσια στο έδαφος). Είκοσι πέντε εκατομμύρια χρόνια πριν, η πρώτη σχεδόν γάτα που εμφανίστηκε περπατούσε σχεδόν στα δάχτυλα. Αυτό το πλάσμα -ο ψευδοαίλουρος – είχε την οδοντοστοιχία μιας πραγματικής γάτας με δόντια κυνοειδή σαν μαχαίρια.

Οι πρώτες πραγματικές γάτες
Από απολιθώματα που ανακαλύφθηκαν, θεωρείται βέβαιο, ότι — πριν 12.000.000 χρόνια — αναπτύχθηκε ένα μεγάλο φά­σμα αιλουροειδών. Ο «Λέων της Τοσκά­νης», μικρότερος του σημερινού και ίσως συγγενής της λεοπάρδαλης, περιπλανιόταν στη Βόρεια Ιταλία και στην Κεντρική Ευρώπη μαζί με τους λύγκες και τους γιγάντιους κυναίλουρους. Γιγάντιες τίγρεις ζούσαν στην Κίνα και γιγάντια τζάγκουαρ κυνηγούσαν στα δάση της Β. Αμερικής. Υπήρχαν όμως και μικρότερα είδη άγριας γάτας, όπως το manual και η άγρια γάτα του Μαρτέλι. Η τελευταία εξαφανίστηκε τώρα πια αλλά το manual βρίσκεται ακόμα σε μερικά μέρη της Ασίας.
Η άγρια γάτα του Μαρτέλι έζησε παντού στην Ευρώπη και σε ορισμένα μέρη της Μ. Ανατολής. Έσβησε μάλλον σε λιγότερο από 1 εκατομμ. χρόνια, αλλά ήταν αδιαμφισβήτητα ο άμεσος πρόγονος της σύγχρονης άγριας γάτας, από την οποία αναπτύχθηκαν αργότερα οι κατοικίδιες γάτες. Μεταξύ των προγόνων της, ήταν η Felis Silvestris, η οποία προστίθεται στην εικόνα εξακόσιες και εννιακόσιες χιλιάδες χρόνια πριν. Επεκτάθηκε σ’ όλη την Ευρώπη, την Ασία και την Αμερική κι ανέπτυξε τρεις κυρίως τύπους: την άγρια γάτα των δασών, την Αφρικανική άγρια γάτα και την Ασιατική γάτα της ερήμου. Η κατοικίδια γάτα θεωρείται ότι είναι απόγονος κυρίως της Αφρικάνικης, με συμβολή ίσως της Ασιατικής.

Εξημέρωση
Όπως πολλά από τα θεμέλια του ανθρώπινου πολιτισμού, η εξημέρωση της γάτας φαίνεται ότι έχει τις βάσεις της στη Μ. Ανατολή. Βρέθηκαν κόκαλα της Αφρικανικής στη σπηλιά του αρχαίου ανθρώπου που ίσως κυνηγούσε γάτες για τροφή ή τις μεγάλωνε και τις δάμαζε για να ελέγχει τα έντομα που απειλούσαν τους καρπούς που μάζευε.. Υπάρχουν αποδείξεις ότι ο άνθρωπος κυνηγός θαύμαζε τις κυνηγετικές επιδεξιότητες της άγριας γάτας και ίσως άρχισε να σέβεται και να μιμείται τις κυνηγετικές της ικανότητες.
Είναι σίγουρο ότι οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι είχαν τις γάτες σαν φύλακες στα αποθέματα των δημητριακών. Στην Αίγυπτο είναι που βρίσκουμε την πραγματική προέλευση της εξημερωμένης γάτας, που δεν είναι ράτσας.
Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι σέβονταν τις γάτες τους και πενθούσαν όταν πέθαιναν. Οι γάτες ταριχεύονταν και τις πήγαιναν στο ναό του θεού γάτου, του Μπαστ. Διασώθηκαν πολλές απ’ αυτές τις μούμιες, δίνοντας τη δυνατότητα στους σύγχρονους επιστήμονες, ν’ αναγνωρίσουν σ’ αυτά τα πρώτα κατοικίδια είδη γάτας, τη Feliw Libyca.
Από την Αίγυπτο, οι Φοίνικες έμποροι πήγαν τις γάτες στην Ιταλία κι από εκεί απλώθηκαν σιγά-σιγά σε όλη την Ευρώπη.
Μέχρι τον 10ο αιώνα, οι κατοικίδιες γάτες έφτασαν στην Αγγλία, αν και ήταν ακόμη σπάνιες. Οι πρώτοι άποικοι, με τη σειρά τους, πήραν μαζί τους τις γάτες στο Νέο Κόσμο.
Οι μακρότριχες γάτες είναι πιθανό να έχουν καταγωγή που προέρχεται από χώρες όπως βαθιά στην Ανατολή. Είναι πιθανό οι σύγχρονες μακρότριχες να είναι απόγονοι των άγριων γατών του Ιράν και του Αφγανιστάν, οι οποίες με τη σειρά τους αναπτύχθηκαν από τα μακρότριχα manual της Κεντρικής Ασίας.
Αν και οι γάτες εξημερώθηκαν εδώ και πέντε χιλιάδες χρόνια τουλάχιστον, η έννοια της επιλεκτικής αναπαραγωγής ρατσών δεν αναπτύχθηκε μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα.
Σ’ αυτόν, τον τομέα, υπάρχει μεγάλη διαφορά από τους κατοικίδιους σκύλους, που αναπαράγονται επιλεκτικά εδώ και αιώνες, έτσι ώστε να εκτελούν μια μεγάλη ποικιλία από συγκεκριμένα και ανόμοια καθήκοντα.